O wadzie wzroku mówimy zawsze wtedy, kiedy oko wykazuje niezdolność do prawidłowego ogniskowania obrazu na plamce żółtej lub centralnej części siatkówki. Najczęściej są to wady obejmujące sferyczność oczu, a więc nadwzroczność, krótkowzroczność i astygmatyzm. W niniejszym artykule skupimy się na tym ostatnim problemie okulistycznym. Czym jest astygmatyzm i jak się go leczy?
Astygmatyzm, czyli niezborność oka
Mianem astygmatyzmu specjaliści określają zniekształcenie obrazu wywołane różnicami w załamywaniu światła wzdłuż różnych południków gałki ocznej. Najczęstszą przyczyną tej wady wzroku jest niewłaściwa krzywizna rogówki bądź soczewki. Jak wyjaśnia specjalista z Salonu Optycznego w Leżajsku – wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje astygmatyzmu – regularny i nieregularny. Ten drugi w większości przypadków jest konsekwencją zmian pourazowych. Jak widzą osoby z astygmatyzmem? Nieprawidłowa refrakcja w oku powoduje zaginanie się promieni świetlnych, a więc obraz jest zamazany, zamglony, a znajdujące się na nim przedmioty, mają rozmyte kontury. Oczywiście stopnień zniekształcenia obrazu zależy od stopnia zaawansowania wady wzroku i współistnienia innych problemów okulistycznych. W tym miejscu warto zaznaczyć, że mało który człowiek ma idealnie okrągłą gałkę oczną. Większość z nas ma pewne zniekształcenia w obrębie rogówki i soczewki, ale jeśli nie są one zbyt duże, nie utrudniają nam codziennego funkcjonowania.
Jakie są kliniczne aspekty astygmatyzmu?
Nieskorygowanemu astygmatyzmowi może towarzyszyć wiele nieprzyjemnych objawów związanych z pracą wzrokową. Mowa tu między innymi o:
wzmożonym napięciu gałek ocznych,
częstym mrużeniu oczu,
problemach z koncentracją,
bólach głowy,
podrażnieniu, zaczerwienieniu, łzawieniu oczu,
szybkim męczenie się wzroku podczas czytania,
myleniu liter podczas czytania,
mniej dokładnym rozumieniu czytanego tekstu.
Astygmatyzm do 0,50D uznawany jest jako astygmatyzm fizjologiczny, astygmatyzm do 1D to astygmatyzm niski, a wada powyżej 3D to astygmatyzm bardzo wysoki. Korekcja astygmatyzmu jest możliwa dzięki szkłom cylindrycznym lub sferyczno-cylindrycznym. Moc soczewek dobiera okulista bądź optometrysta podczas badania wzroku. Badanie musi być bardzo precyzyjne, gdyż każdy milimetr i stopień kąta nachylenia ma znaczenie. Nierzadko pomiarów dokonuje się dwukrotnie.
Czym charakteryzują się szkła cylindryczne, a czym sferyczno-cylindryczne?
Szkła cylindryczne mają specjalne szlifowanie, dzięki czemu cechują się różną mocą załamywania promieni świetlnych w głównych południkach soczewki. Ich konstrukcja przypomina wycinek cylindra – w jednym przekroju szkła te nie posiadają żadnej mocy, a w drugim powinny mieć moc odpowiadającą wartości astygmatyzmu, co pozwala na przesunięcie jednego punktu skupienia światła do drugiego. Dzięki okularom ze szkłami cylindrycznymi pacjent odzyskuje ostrość widzenia. Z kolei soczewki sferyczno-cylindryczne stosowane są u osób, u których astygmatyzm występuje w połączeniu z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością. Konieczna jest wówczas korekcja wady na kilku poziomach jednocześnie.
Czy osoby z astygmatyzmem mogą nosić soczewki kontaktowe?
Korekcja okularowa to niejedyna metoda leczenia astygmatyzmu. Astygmatycy, którzy nie mogą przyzwyczaić się do noszenia okularów, mogą zdecydować się na zakup soczewek kontaktowych. Z myślą o ich potrzebach stworzono soczewki toryczne. Wyposażono je w maleńkich rozmiarów znacznik, dzięki któremu okulista/optometrysta w lampie szczelinowej może sprawdzić, czy soczewka leży na oku tak, jak powinna. W doborze soczewek kontaktowych do indywidualnych potrzeb pacjenta może pomóc także kontaktolog. Jest to stosunkowo młoda profesja, ale coraz więcej salonów optycznych zatrudnia specjalistów z tej branży. Jakie są zalety noszenia soczewek kontaktowych? Przede wszystkim swoboda w uprawianiu sportów i wygoda użytkowania. Soczewki kontaktowe nie parują, nie brudzą się w czasie deszczu i są bardzo dyskretne. Ma to duże znaczenie dla pacjentów, którym trudno zaakceptować swój wygląd w okularach. Podczas korzystania z soczewek kontaktowych bardzo ważna jest higiena ich użytkowania. Pacjent powinien przejść profesjonalny instruktaż z zakładania, zdejmowania i pielęgnacji soczewek kontaktowych. Wszystkie akcesoria niezbędna do przechowywania i czyszczenia „szkieł” dostępne są w każdej drogerii i u każdego optyka. Warto wybierać preparaty renomowanych marek, które charakteryzują się dobrym składem i dają optymalny poziom nawilżenia soczewek, co przekłada się na komfort widzenia.