O wadzie wzroku mówimy zawsze wtedy, kiedy oko wykazuje niezdolność do prawidłowego ogniskowania obrazu na plamce żółtej lub centralnej części siatkówki. Najczęściej są to wady obejmujące sferyczność oczu, a więc nadwzroczność, krótkowzroczność i astygmatyzm. W niniejszym artykule skupimy się na tym ostatnim problemie okulistycznym. Czym jest astygmatyzm i jak się go leczy?

Astygmatyzm, czyli niezborność oka

Mianem astygmatyzmu specjaliści określają zniekształcenie obrazu wywołane różnicami w załamywaniu światła wzdłuż różnych południków gałki ocznej. Najczęstszą przyczyną tej wady wzroku jest niewłaściwa krzywizna rogówki bądź soczewki. Jak wyjaśnia specjalista z Salonu Optycznego w Leżajsku – wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje astygmatyzmu – regularny i nieregularny. Ten drugi w większości przypadków jest konsekwencją zmian pourazowych. Jak widzą osoby z astygmatyzmem? Nieprawidłowa refrakcja w oku powoduje zaginanie się promieni świetlnych, a więc obraz jest zamazany, zamglony, a znajdujące się na nim przedmioty, mają rozmyte kontury. Oczywiście stopnień zniekształcenia obrazu zależy od stopnia zaawansowania wady wzroku i współistnienia innych problemów okulistycznych. W tym miejscu warto zaznaczyć, że mało który człowiek ma idealnie okrągłą gałkę oczną. Większość z nas ma pewne zniekształcenia w obrębie rogówki i soczewki, ale jeśli nie są one zbyt duże, nie utrudniają nam codziennego funkcjonowania.

Jakie są kliniczne aspekty astygmatyzmu?

Nieskorygowanemu astygmatyzmowi może towarzyszyć wiele nieprzyjemnych objawów związanych z pracą wzrokową. Mowa tu między innymi o:

  • wzmożonym napięciu gałek ocznych,

  • częstym mrużeniu oczu,

  • problemach z koncentracją,

  • bólach głowy,

  • podrażnieniu, zaczerwienieniu, łzawieniu oczu,

  • szybkim męczenie się wzroku podczas czytania,

  • myleniu liter podczas czytania,

  • mniej dokładnym rozumieniu czytanego tekstu.

Astygmatyzm do 0,50D uznawany jest jako astygmatyzm fizjologiczny, astygmatyzm do 1D to astygmatyzm niski, a wada powyżej 3D to astygmatyzm bardzo wysoki. Korekcja astygmatyzmu jest możliwa dzięki szkłom cylindrycznym lub sferyczno-cylindrycznym. Moc soczewek dobiera okulista bądź optometrysta podczas badania wzroku. Badanie musi być bardzo precyzyjne, gdyż każdy milimetr i stopień kąta nachylenia ma znaczenie. Nierzadko pomiarów dokonuje się dwukrotnie.

Czym charakteryzują się szkła cylindryczne, a czym sferyczno-cylindryczne?

Szkła cylindryczne mają specjalne szlifowanie, dzięki czemu cechują się różną mocą załamywania promieni świetlnych w głównych południkach soczewki. Ich konstrukcja przypomina wycinek cylindra – w jednym przekroju szkła te nie posiadają żadnej mocy, a w drugim powinny mieć moc odpowiadającą wartości astygmatyzmu, co pozwala na przesunięcie jednego punktu skupienia światła do drugiego. Dzięki okularom ze szkłami cylindrycznymi pacjent odzyskuje ostrość widzenia. Z kolei soczewki sferyczno-cylindryczne stosowane są u osób, u których astygmatyzm występuje w połączeniu z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością. Konieczna jest wówczas korekcja wady na kilku poziomach jednocześnie.

Czy osoby z astygmatyzmem mogą nosić soczewki kontaktowe?

Korekcja okularowa to niejedyna metoda leczenia astygmatyzmu. Astygmatycy, którzy nie mogą przyzwyczaić się do noszenia okularów, mogą zdecydować się na zakup soczewek kontaktowych. Z myślą o ich potrzebach stworzono soczewki toryczne. Wyposażono je w maleńkich rozmiarów znacznik, dzięki któremu okulista/optometrysta w lampie szczelinowej może sprawdzić, czy soczewka leży na oku tak, jak powinna. W doborze soczewek kontaktowych do indywidualnych potrzeb pacjenta może pomóc także kontaktolog. Jest to stosunkowo młoda profesja, ale coraz więcej salonów optycznych zatrudnia specjalistów z tej branży. Jakie są zalety noszenia soczewek kontaktowych? Przede wszystkim swoboda w uprawianiu sportów i wygoda użytkowania. Soczewki kontaktowe nie parują, nie brudzą się w czasie deszczu i są bardzo dyskretne. Ma to duże znaczenie dla pacjentów, którym trudno zaakceptować swój wygląd w okularach. Podczas korzystania z soczewek kontaktowych bardzo ważna jest higiena ich użytkowania. Pacjent powinien przejść profesjonalny instruktaż z zakładania, zdejmowania i pielęgnacji soczewek kontaktowych. Wszystkie akcesoria niezbędna do przechowywania i czyszczenia „szkieł” dostępne są w każdej drogerii i u każdego optyka. Warto wybierać preparaty renomowanych marek, które charakteryzują się dobrym składem i dają optymalny poziom nawilżenia soczewek, co przekłada się na komfort widzenia.